Wednesday, July 6, 2011

Срцеви зони (for dummies)




Често налетуваме на „тешко ми е да трчам“ или пак „не можам да тренирам“. Стереотипот е тој кој владее кај нас дека спортот (со исклучок на куглање, хокеј и пинг понг) е само за високо подготвените. Апсолутно верувам дека одредени исклучоци можат се да направат за да се води квалитетен, здрав и посреќен живот. Тренингот и спортувањето е различно за секого како и секоја промена. Било тоа „симнување“ на неколку килограми или промена во телото за да се чувствувате подобро и физички поспремно, тогаш ова е начинот на кој треба да започнете.

Се работи за тренинг во кој се инволвирани срцевите зони. Еден од најдобрите начини за да се започне all-around фитнес. Се работи за систем во кој се инволвирани сите 5 зони кои подоцна ќе ги презентирам и кои ги опфаќаат буквално сите старосни години од 50 годишни ветерани па се до почетници. Концептот на тренингот е да се искористи максимално времето кое е посветено на било која физичка активност за да се дојде до најдобри резултати.

Честопати индивидуални спортисти доаѓаат до „ѕид“ баш поради лошиот концепт на тренажата и многу честа неинформираност кога се работи за „работниот такт“ на нивното тело.

 Ајде да одиме дел по дел и да ги разгледаме трите збора : срце, зони, тренинг.

Срце

Срцето е мускул. Или ќе го затегнете или ќе го оставите да омекне. Редовниот кардиоваскуларен тренинг нема да дозволи вашето срце да ослабне на било кој начин.

Зони

Зона (срцева) е спектар на срцеви отчукувања. Последните истражувања докажуваат дека тренингот во различни срцеви зони постигнува далеку подобри резултати.

Тренинг

Тренингот е режим на одредени вежби или активности за да се постигне спортска цел. Многу е поразличен од било која рекреативна вежба. Кога вежбате рекреативно тоа го правите чисто од желбата да изгледате малку подобро, да се чувствувате подобро и да се чувствувате посреќно. Кога тренирате тоа го правите со зацртана цел за одреден успех. Тренингот на една професионална атлета се состои од план во текот на повеќе месеци или недели по одредени фази и генерално знае да биде побарувачки и во повеќето случаеви физички исцрпувачки.

Проценка на срцеви зони

Срцевите зони се мерат во срцеви отчукувања во минута. Комфорната зона е отприлика околу 70 срцеви отчукувања на секој нормален човек, без било каква физичка активност. Генерално, колку пониски, односно, колку помалку отчукувања ќе има срцето толку подобро за него и за самите вас. Додека кај светските атлети е измерено најниско отчукување со 35 до 50 отчукуваања во минута.
Комфорната зона се мери на секое будење рано наутро, односно при самото станување од кревет. Колку понизок би бил бројот при тоа мерење, толку подобро. Отчукувањата кои би биле во одприлика приближна бројка се луѓе до одредена возраст,  50 или 60 години или на атлетите кои се фит во своите 30 или 40-ти години.

 Кога станува збор за максималните отчукувања на срцето, тоа би значело колку вашето срце може да постигне во рок од една минута, односно, колку пати ќе зададе удар. Генерално постои некое правило кое може да го измери максимумот на отчукувањата користејќи математичка формула, но со фактор за грешка затоа што има тенденција отчукувањето да опаѓа како што стареете.
Всушност, максималниот степен никогаш не може да има надолна линија ако го задржите темпото на вашиот фитнес левел (се случува само ако прекинете со активноста), затоа формулата која се базира на мерење на максимумот според годините скоро и никогаш не е прецизна. Една од попрецизните формули која може да се најде денеска е оваа:

Машки:   210 минус ½ од годините, минус 5% од телесна тежина +4
Женски210 минус ½ од годините, минус 1% од телесната тежина +0

Еве еден пример. Јас сум 25 години и тежам околу 69 килограми. Мојата аритметичка формула би одела вака некако:
210 – 12,5 (50% x 25 години) минус  3,45 (5% од макс. Кг.) +4 = 198 максимални отчукувања.

Ова е отприлика блиску затоа што мојот максимум е некаде околу 200.
Ако некогаш се најдете во оние модерни атлетски клубови и дојдете при справа која што има срцев монитор морате да бидете внимателни затоа што скоро никоја од нив не е точна. Максималниот степен е генетски детерминиран, едноставно не може да се намали спредувајќи го со тие табели.

Друга работа која треба да се се знае е дека срцето е сензитивно на надморска висина и максималниот степен се зголема како што одите нагоре. Не може максималниот степен да се надгради/напредне со одреден тренинг и не претставува релевантен факт за подобри перформанси.

Во секоја зона има по неколку различни промени на тренингот кои се појавуваат по одредено време поминато во таа „зона“. Сега ќе ги поминеме сите 5 една по една за да добиете претстава која зона ви е потребна и во која сте тренирале досега.





ЗОНА 1 (здраво срце) ЗОНА: 50%-60% од максималниот степен на срцеви отчукувања.

Оваа е најбезбедната и најкомфорната зона во која се постигнува ефект со обично пешачење. Во оваа зона можете да го зајакнете вашето срце и да ја подобрите мускулната маса, да губите масти, холестерол, подобрувате крвен притисок и го убивате ризикот за добивање на дегенеративни болести. Станувате поздрави во оваа зона но не фит, тоа значи дека нема да се зголеми важата издржливост ниту силата. Единствено ќе бидете и ќе се чувстувате здрави.

Ако сте надвор од форма, имате срцеви проблеми или пак сакате да го „сочувате“ срцето без поголем напор тогаш оваа зона е најдобра за вас. Исто така ЗОНА 1 е најдобра за загревање и завршување на еден редовен тренинг.  Почетна и крајна точка.

ЗОНА 2 (умерена) ЗОНА: 60%-70% од максималниот степен.


Во оваа зона најлесно се доаѓа со лесно џогирање. Иако е потребно многу малку ефорт оваа зона таа стартува со тренирање на телото да ги зголемува маснотиите кои се потребни за трошење во самите мускулни клетки за сила.
Зона2 е позната како зона на „топење масти“ затоа што 85% од калориите кои се согоруваат се оние „вишок“ на нас. Топењето на масти се одвива различно кај секој. Колку повеќе сте во форма толку повеќе ги користите мастите и калориите за да ја задржите фигурата и кондиционата форма. Често се случува да тренирате со максимално ниво а сеуште да не ги гледате резлутатите во ослабнувањето и формата, тоа се должи на зоната срцева во која се наоѓате и поради степенот на активноста кој по се изгледа ви е превисок. Зона 2 е идеална срцева зона за согрување на маснотии.

ЗОНА 3 (аеробична) ЗОНА: 70%-80% од максималниот степен на срцеви отчукувања.

Во ЗОНА 3 се доаѓа со лесно трчање, нијанса побрзо од претходната срцева зона. Во оваа зона се подобрува функционалниот капацитет. Бројот и големината на крвните садови, капацитетот на белите дробови, респираторниот такт и  големината на срцето со која ви овозможува поголем внес на кислород во мускулите. Со тоа темпо се метаболизираат мастите и јагленохидратите во исто време со стапка 50-50, што значи дека двете „се топат“  во иста мера.

ЗОНА 4 (анаеробична) ЗОНА: 80%-90% од максималниот степен на срцеви отчукувања.
Во оваа зона се навлегува со јако темпо на трчање.
ЗОНА 4 ве прави побрзи и по издржливи, ја зголемува работата на срцето на самиот премин од аеробична во анаеробична. Во овој момент срцето не може доволно да испумпа крв и кислород во мускулната група која е активна па затоа тие реагираат анаеробично.

Тоа е моментот каде што се чувствува „жештина“ во мускулите. Се создава млечна киселина (lactic acid) и едноставно анаеробичното темпо не може да се издржи (недостаток на кислород во мускулите). Ова е еден вид на заштита на мускулите од повреди со тоа што не би било возможно понатака да се продолжи со исто темпо на трчање.


ЗОНА 5 (црвена зона) ЗОНА: 90%-100% од максималниот степен на срцеви отчукувања.

Црвената зона е еквивалентна со „откажување“, односно се трча до исцрпување и се користи како интервал во одреден режим на тренинг –(засилување направено само на кратки до средни интервали на експлозивност). Најдобрите светски атлети во црвената зона можат да останат само до одреден временски период, дури и до само неколку минути. Црвената зона не е зона каде што можат сите луѓе да тренираат, подложна е на повреди и големи болки во мускулите.
Набљудување на срцевите отчукувања.

Како што тренирате многу е важно да знаете во која срцева зона се наоѓате, односно од вашиот максимален степен ги пресметувате процентите и ја добивате посакуваната зона.
Еден од начините е да набавите часновник со ремен кој во реално време ви ги мери отчукувањата и ви кажува во која срцева зона „работите. Исто така можете мануелно да пресметате со броење до 10 секудни и помножување со 6.

Monday, July 4, 2011

Слободата и качувањето преку концептот на стоицизмот (дел 1)




There are moments on high cold mountains, life
enhancing moments . . . they are fragile transient
times, when the borders between living and dying
seem to overlap, when the past and future cease
to exist and you are free.
                                                                        Joe Simpson
Why climb? For the natural experience; for the
danger that draws us ever on; for the feeling of
total freedom; for the monstrous drop beneath
you. It is like a drug.
                                                                        Herman Buhl
I’m in love with climbing because of the beauty of the moves, because of
the sensations it gives me and the feeling of freedom I experience. And this is even more the case, the higher up I am!
                                                                        Pietro Dal Pra


Потрагата за слобода честопати е цитирана како награда за едно направено искачување. Дури и мал цитат покажува колку е тешко да има некаква поента самата идеја  дека било која особа може да се чувствува  „ослободена“ во текот на едно качување  отколку што се самите слободни  во било кој аспект од животот. Повеќето луѓе не би се сметале за слободни кога би се нашле во ситуација на еден качувач кој качува рутинирано – на карпа, на мраз, врзан за партнерот или за сидриште само на неколку метри оддалечен, каде што секаков вид на движење е изнудено од поголем број на фактори и каде што сериозна повреда или смрт би било резултат на мало невнимание или грешка. Во овој есеј од неколку дела ќе пробам да објаснам како и покрај оние брутални услови алпинистите можат да почуствуваат ретко и длабоко чувство на „слобода“. Всушност, ќе пробам  некако да ви доловам дека качувачите ја чувствуваат својата слобода токму во делот на ограничувањето и опасноста во која се наоѓаат во текот на едно искачување.


Единствено место од каде што може да се почне е да ги запрашаме луѓето што всушност подразбираат под терминот „слобода“. По дефиниција, кога луѓето би одговориле дека се слободни или ослободени тоа би значело дека нема никаква рестрикција над нивните права. Тоа би значело дека тие имаат повеќе опции за избор на слободата. Честопати колку повеќе опции се во прашање толку повеќе се смета таа особа за „слободна“ а генерално луѓето дискутираат за различни типови на „ослободување„ и „слобода“. На пример, еден може да има слобода на движење и мислење. Човекот кој е слободен во оваа смисла на зборот може да оди и да патува каде и да посака и да прави што и да посака. Но во нашиот случај тоа не е слобода. Особа која е повредена или изгубена или е лимитирана во своите дејствувања е лишена од слобода во буквална смисла на зборот.


Втор тип на слобода за која луѓето разговараат е политичка слобода. Во овој контекст луѓето честопати се сметаат за слободни ако институциите и државата не ги укинуваат човековите права. Слободата може да биде и лимитирачка како во гореспоменатите примери (изразување на мислење и слобода на движење) но сепак да постои политичка слобода. Повреда при качување или скијање може да ви ја лимитира вашата слобода на движење, но политичката слобода останува прилично иста и активна.

Третиот концепт на слобода се издигнува примарно од чиста филозофска дискусија за слободата и детерминираноста. Генерално ова е метафизички проблем кој се однесува на тоа дали навистина луѓето правата слободни избори или се детерминирани, дали од некаков вид на механизам или од физичко причинa или па тие избори се диктирани од самите нив. Ретко се случува да се каже дека луѓето се слободни во оваа смисла, во дадени услови, да можат да реагираат или веќе реагирале поинаку.

Кога станува збор за првиот принцип, слобода на движење, кога качувачот е во насока неговите опции се далеку по лимитирани отколку во било која хоризонтално поставена површина. Во моментов сите сме доведени во позиција да можеме да одиме кај сакаме, да станеме, да одмориме, да посетиме пријатели, да трчаме па дури и да одиме да качуваме на карпа. Но кога станува збор за искачување нашите излези се лимитирани на неколку можни варијанти (нагоре, ако можам), да се симнам, или да останам во позиција (најдолго што можам). Дел од качувачката суштина е да се доведеш во ситуација каде што движењето е лимитирано, понекогаш и екстремно.

Во концептот на политичката слобода има ретки случеви каде што одредена личност може да ги искористи своите качувачки вештини за да ги избегне тоталитаристичките режими на власта и институциите, но со доза на резерва затоа што генерално никој не е политички ослободен, ни оној на планина ни оној во својот дом. Општо е познато дека качувачи патуваат од земја во земја се`со цел да уживаат во нивната политичка слобода на места каде што воопшто нема потреба од никаква потврда ниту дозвола за качување и доста е популарно во качувачките заедници дека слободата за качување воопшто нема допирни точки со онаа политичката.

Фактот останува дека дека слободата побарува избор на опции и дека ние сме секогаш „помалку“ слободни кога качуваме.


-стоицизам


(дел1)
climbing philosophy. tying in.